تقریبا از 300 سال پیش زمانی که چارلز داو اولین نظریه اقتصادی در خصوص تحلیل بازار را ارائه داد، اهمیت قیمت‌ها و رابطه سیر نزولی و صعودی آن‌ها با هم به وضوح مشخص شد. پس از آن و با گذشت زمان، بسیاری از معامله‌گران به این موضوع پی بردند که تحلیل کردن تنها نگاه کردن به جو حاکم بر بازار نبوده و باید مفاهیم مهمی را در این خصوص فرا گرفت.

آموزش تحلیل تکنیکال از دیرباز مورد توجه معامله‌گران قرار داشته، بخش از فرآیند اموزش بورس است و بسیاری از آن‌ها با گذراندن دوره‌های آموزشی مدرن، به یک معامله‌گر حرفه‌ای تبدیل شده‌اند. به طور کلی، دو روش تحلیلی مهم و شناخته‌شده تحت عنوان تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی معرفی شده است که هر کدام به بررسی شرایط خاصی از بازار و قیمت ها می‌پردازند.

 تحلیل تکنیکال و بورس هر کدام شرایط بازار را با دید خود سنجیده و آن را تحلیل می‌کنند. اما، به عقیده بسیاری از کارشناسان این دو روش تحلیلی دو جزء جدایی‌ناپذیر از هم بوده و باید در کنار هم انجام شوند؛ به گونه‌ای که ابتدا معامله‌گر با مشاهده نمودار قیمت‌ها، سیر صعودی و نزولی آن را مشاهده و سپس با در نظر گرفتن شرایط کنونی اقتصاد، شرایط و صورت های مالی شرکت، اهداف و طرح های توسعه شرکت و غیره اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند.

تحلیل تکنیکال با روش‌های مختلفی انجام می‌شود. هر کدام از این روش‌ها جداگانه به بررسی و تحلیل روند بازار و سهم می پردازد و کار را برای سرمایه‌گذاری راحت می‌کند. برای آگاهی از انواع روش‌های تحلیل فنی و نمودارهای آن شما را به خواندن ادامه مطلب دعوت می‌کنیم. اما، قبل از شروع بهتر است با مفهوم کلی تحلیل تکنیکال آشنا شوید.

تحلیل تکنیکال چیست؟

در یک تعریف کلی باید گفت که تحلیل فنی یا همان تکنیکال نوع خاصی از تحلیل است که در آن رفتار آینده بازار با توجه به قیمت‌های قبلی و میزان حجم معاملات پیش‌بینی می‌شود. شاید در ابتدا تصور شود که در تحلیل تکنیکال، معامله‌گران با یک سری اعداد و ارقام سروکار دارند، اما در حقیقت این روش از تحلیل به مطالعه رفتار انسان‌ها در بازارهای مالی و بورس می‌پردازد. معمولا هر اتفاقی که در بازار سرمایه و بورس می‌افتد، بستگی به رفتار و عملکرد انسان‌ها دارد. به گونه‌ای که اگر تقاضا برای خرید یک سهم از سوی انسان‌ها زیاد شود، مسلما قیمت آن سهم بالا می‌رود و برعکس. بنابراین، در آموزش تحلیل تکنیکال به این موضوع اهمیت زیادی داده می‌شود.

معمولا، در دوره‌های آموزشی تحلیل تکنیکال تمام اصول و قواعد تحلیل فنی ارائه می گردد و معامله‌گران به تریج با فراگیری آنها سود خود را بیشتر می کنند. این اصول شامل بررسی انواع چارت و نمودار، انواع روش‌های تحلیلی، تشخیص روند و کاربرد آن در تحلیل تکنیکال، مفهوم حمایت و مقاومت در بازار ، کندل‌شناسی، الگوهای کلاسیک و غیره می‌شوند. افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دارند، باید تمام اصول مربوط به تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه را بیاموزند، تا بهترین زمان را برای خرید و فروش سهم انتخاب کنند. در این مطلب شما را با تمام این اصول مهم و پرکاربرد آشنا کرده و روش‌های تحلیلی را آموزش می‌دهیم. اولین موضوع مهم در خصوص تحلیل تکنیکال آشنایی با انواع چارت قیمت می‌باشد.

آشنایی با انواع چارت و نمودار قیمت

یکی از موضوعاتی که در آموزش تحلیل تکنیکال به آن پرداخته می‌شود انواع نمودارهایی است که تحلیل‌گران تکنیکال از آن استفاده می‌کنند. در بیشتر پنل‌های تحلیلی تکنیکال این نمودارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نمودارها شامل نمودار خطی، میله‌ای، شمعی و غیره می‌شوند. اما، قبل از معرفی این نمودارها بهتر است با انواع قیمت آشنا شوید تا مفاهیم را بهتر درک کنید.

قیمت باز شدن (OPEN): اولین قیمتی است که در بازه معاملاتی روز بین خریدار و فروشنده معامله می شود.

قیمت بسته شدن (CLOSE): آخرین قیمتی که در بازه معاملاتی روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود.

بالاترین قیمت مجاز (HIGH) : بالاترین قیمتی که در بازه معاملاتی روز صورت گرفته است.

پایین‌ترین قیمت مجاز (LOW) : پایین‌ترین قیمتی که در بازه معاملاتی روز صورت گرفته است.

نمودار خطی

معمولا، اولین موضوع در دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال ، نمودارها هستند که نمودار خطی ساده‌ترین نوع آنها است. این نمودار تنها به نقاط قیمت بسته شدن (close) هر سهم اشاره داشته و آن‌ها را به شکل یک خط به یکدیگر متصل و در معرض نمایش می‌گذارد. دلیل استفاده از این نمودار به عقیده بسیاری از تحلیل‌گران، اهمیت آخرین قیمت در معاملات است؛ به گونه‌ای که تمام چانه‌زنی‌ها و بالا و پایین شدن قیمت‌ها برای رسیدن به قیمت بسته شدن یا قیمت CLOSE انجام می‌شود.

این نمودار به گونه‌ای تنظیم شده است که به صورت پیش‌فرض تنها آخرین قیمت‌ها (قیمت بسته شدن) را نمایش دهد؛ به این معنی که سایر اطلاعات نظیر قیمت بازشدن، بالاترین و پایین‌ترین قیمت‌های سهام را نشان نمی‌دهد؛ اما، می‌توان با استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی تنظیمات آن را تغییر داد و تمام اطلاعات فوق را در آن به نمایش گذاشت.

نمودار میله‌ای

یکی دیگر از نمودارهایی که در دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال به آن پرداخته می‌شود، بحث نمودارهای میله‌ای و کاربرد آن‌هاست. نمودار میله‌ای همانطور که از نامش پیداست، تمام مشخصات قیمت از پایین‌ترین تا بالاترین قیمت را در یک دوره زمانی خاص نشان می‌دهد؛ به گونه‌ای که در سر ابتدایی این میله پایین‌ترین قیمت و در قسمت بالایی آن بالاترین قیمت نمایش داده می‌شود. در بین این دو سر نیز قیمت باز شدن و بسته شدن قرار دارد که به صورت یک خط افقی از طول میله قابل مشاهده است.

همان‌طور که اشاره شد، قیمت باز و بسته شدن بر روی خط عمودی با خط تیره افقی نشان داده می ­شود. قیمت باز شدن (OPEN) روی نمودار میله ای با خط تیره ای نشان داده میشود که در سمت چپ میله عمودی قرار دارد. برعکس این حالت، قیمت بسته شدن (CLOSE) با خط تیره در سمت راست مشخص می­شود. معمولا، اگر خط تیره افقی چپ (قیمت باز شدن) پایینتر از خط تیره افقی راست (قیمت بسته شدن) باشد، پس آن میله صعودی است، که نشان می­ دهد سهم در بازه معاملاتی خود رشد داشته است.

نمودار شمعی

در ادامه موضوعاتی که در کلاس‌های آموزش تحلیل تکنیکال به آن پرداخته می‌شود، بحث نمودار شمعی و کاربردهای فراوان آن است. نمودار شمعی خلاصه‌شده نمودار میله‌ای بوده و تمام اطلاعات را به شکل ساده‌تری به نمایش می‌گذارد. از این رو، این نمودار نسبت به سایر نمودارهای قبلی از محبوبیت بیشتری نزد تحلیل‌گران برخوردار است. نحوه نمایش قیمت‌ها در این نمودار به قدری ساده و جامع است که تمام تحلیل‌گران، چه آن‌هایی که تازه‌کارند و چه آن‌هایی که باتجربه هستند، می‌توانند به راحتی رابطه بالاترین و پایین‌ترین قیمت، باز شدن و بسته شدن قیمت‌ها را درک کنند.

این نمودار نیز مانند نمودار میله‌ای دارای فرمت های صعودی و نزولی می‌باشد. در نمودار شمعی صعودی قسمت بالایی نمودار (فتیله بالایی شمع) نشانگر بالاترین قیمت و قسمت پایینی (فتیله پایینی شمع) نشانگر پایین‌ترین قیمت می‌باشد. بین این دو فتیله نیز به ترتیب قیمت بسته و باز شدن سهام در نمودار به نمایش گذاشته شده است.

نحوه نمایش حسابی و لگاریتمی

به طور کلی نمودارهای فوق به دو حالت حسابی و لگاریتمی نمایش داده می‌شوند. نمودارهای تحلیل تکنیکال دارای دو محور x (افقی) و محور y (عمودی) هستند. در کلاس‌های آموزش تحلیل تکنیکال تمام نکات مربوط به این دو حالت به فراگیران تدریس می‌شود. ساده‌ترین حالت نمایش نمودارها به صورت حسابی یا همان خطی است. در این حالت قیمت‌ها در محور y با فاصله‌ای معین به نمایش گذاشته می‌شوند؛ به گونه‌ای که مقادیر قیمت‌ها به صورت مطلق نشان داده شده و تغییرات قیمت نیز به صورت عددی محاسبه می‌شوند.

در مقابل، حالت لگاریتمی یا همان درصدی با نام اختصاری log نیز قیمت‌ها را با فاصله‌ای معین در محور y نشان می‌دهد. با این تفاوت که بجای محاسبه کردن تغییرات قیمت‌ها به صورت عددی، آن‌ها را به صورت درصدی محاسبه می‌کند. معمولا، برای درک بهتر تغییرات قیمت‌ها از نمودار لگاریتمی استفاده می‌شود؛ چراکه نمودار حسابی میزان حرکتی واقعی امواج و قیمت‌ها را نشان نمی‌دهد. از این رو، برای این‌که حالت نمودار را با واقعیات موجود در بازار معاملاتی تطبیق دهیم، باید تمام تغییرات قیمت را به صورت درصدی به نمایش بگذاریم.

روند (Trend) و کاربرد آن در آموزش تحلیل تکنیکال

مفهوم خط روند در مباحث دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال بسیار مهم بوده و آگاهی از آن برای سرمایه‌گذاری حائز اهمیت است. با کمک این مفهوم می‌توان به خوبی از گذشته قیمت‌ها، تغییرات سطوح حمایت، چگونگی انتظارات فعالان و تغییرات سطوح مقاومت مطلع شد. خط روند یک خط ترسیمی در نمودار است که برای نشان دادن روند کلی بازار یا سهام به نمودار اصلی اضافه می‌شود؛ به گونه‌ای که با کشیدن یک خط مستقیم و متصل کردن پایین‌ترین و بالاترین میزان قیمت‌ها در یک بازه زمانی خاص از روند کلی بازار یا سهام مطلع می‌شویم.

دلیل کاربرد این روش ترسیمی در تحلیل تکنیکال این است که تمام نوسانات جزیی بازار را در نمودار حذف می‌کند تا تحلیل‌گران به راحتی بتوانند مسیر اصلی قیمت‌ها و نقطه نهایی (نقطه‌ای که قیمت در تلاش است تا به آن برسد)، مناطق حمایتی و مقاومتی را پیش‌بینی و مشاهده کنند. روند به طور کلی به سه نوع نزولی، صعودی و خنثی تقسیم می‌شود. روند نزولی و صعودی به موج‌هایی اشاره دارد که باعث بالا و پایین شدن قیمت‌ها در مسیر اصلی شده و روند خنثی زمانی صورت می‌گیرد که میزان عرضه و تقاضا تقریبا یکسان باشد.

اما، در کنار روندهای نزولی، صعودی و خنثی سه روند دیگر به نام‌های روند کوتاه‌مدت، روند بلند مدت و روند میان‌مدت تعریف شده است که در آموزش تحلیل تکنیکال به آن‌ها نیز اشاره می‌شود. این روندها نشانگر مدت زمان سیر صعودی، نزولی و خنثی در یک بازار سرمایه می‌باشند؛ به گونه‌ای که روند بلند مدت معمولا یک بازه زمانی یکساله را نشان می‌دهد و روندهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت به ترتیب بازه‌های زمانی زیر 3 هفته و 3 ماه را نشان می‌دهند. برای سنجیدن اعتبار این روندها نیز کافیست به تعداد برخورد قیمت با خط روند، مدت زمان و مقدار شیب آن توجه کرد.

حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال

در یادگیری تحلیل تکنیکال باید مفاهیم حمایت و مقاومترا به خوبی درک کرد. این دو مفهوم با قانون عرضه و تقاضا ارتباط مستقیمی دارند. قانون عرضه و تقاضا به این شرح است که هرگاه تقاضا افزایش یابد، قیمت‌ها افزایش می‌یابند و هرگاه عرضه بیشتر شود، قیمت‌ها کاهش می‌یابند. درحالی که اگر عرضه و تقاضا برابر باشند، قیمت‌ها نیز به دلیل برابری آن دو مولفه به کندی بالا و پایین می‌شوند. حال با توجه به این قانون به مفهوم حمایت و مقاومت می‌پردازیم. معمولا، در شروع دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال به فراگیران این دو مفهوم مهم آموزش داده می‌شود. 

خط حمایت، سطحی از قیمت است که از سرمایه‌گذارن انتظار می‌رود تا با افزایش تقاضای خود از سقوط بیشتر قیمت جلوگیری کنند. مثلا، اگر سطح قیمت حمایتی 1000 میلیون تومان در نظر گرفته شده باشد، هنگامی که قیمت به 1000 تومان رسید باید سرمایه‌گذاران با افزایش تقاضای خود قیمت را به بالای 1000 تومان برسانند.

کندل‌شناسی و کاربرد آن در تحلیل تکنیکال

همانطور که گفتیم کاربرد تحلیل تکنیکال در بورس بسیار زیاد بوده و این روش تحلیلی به معامله‌گران کمک می‌کند تا بهترین زمان را برای سرمایه‌گذاری و روود و خروج به سهم انتخاب کنند. کندل‌شناسی به معامله‌گران کمک می‌کند تا قیمت‌ها را به خوبی بر روی نمودار تشخیص دهند؛ به گونه‌ای که با قرار گرفتن قیمت‌ها بر روی نمودار، تحلیل‌گران از تمام نوسانات گذشته بازار مطلع شده و با توجه به آن اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. به طور کلی نمودارها بر اساس دو پارامتر قیمت و زمان تشکیل می‌شوند.